Coğrafyası
Coğrafî konum
DAMAL
Tarihçesi: Damal ve
yöresi Orta Asya’dan Avrupa’ya göç eden Türk boylarının geçiş güzergâhında
bulunan yerleşim alanlarıdır. Tarihte Ardahan-Posof Sancaklarına bağlı Yukarı
Kur ya da Meşe Ardahan adı ile anılan bölge 1064 yılında Sultan Alparslan
tarafından Selçuklu topraklarına katılmıştır. Akkoyunlu Uzun Hasan
döneminde (1453) Maraş yöresinden gönüllü olarak getirilen Dulkadurlu-Ulusu
topluluğundan “Türkmenler” bu yöreye yerleşmişler, Ulgar ve Cin Dağlarını
yaylak edinip zamanla Damal bölgesinde köyler kurarak günümüze kadar kendi
gelenek ve göreneklerini yaşatmışlardır. Yöre halkı İstanbul ağzına yakın Maraş
şivesini günümüzde dahi kullanmaktadır. Geneli Hüseyni-Bektaşi olan Alevilik
inancındaki yöre halkının kadın giyimleri Orta Asya’dan gelen eski Oğuz geleneklerini
yansıtmaktadır. Bölge 1876-1920 tarihleri arasında Rusların
istilasına uğramıştır. Halen halk arasında 93 kırgını olarak anılan Osmanlı-Rus
Savaşında 44 yıl istila ve Rus zulmü yaşamasına rağmen yöre halkı gelenek ve
göreneklerinden taviz vermemiştir. Bolşevik ihtilalinden sonra Rus ordusunun
çekilmesiyle İngiliz desteğindeki Ermeni ve Gürcü işgali devam etmiştir. Bu
işgale karşı Ardahan da Milli İslam Şurası kurulup, oluşturulan yerel komiteler
tarafından siyasi ve askeri mücadele yapılarak 16.03.1921’de tarihinde yapılan
Moskova anlaşması ile Türkiye ‘nin Rusya sınırı çizilmiştir. Bu sınır Türkiye
ile Gürcistan arasındadır. Damal’ın kurtuluşu ile de 3 Mart 1921 ‘de Türkiye
Cumhuriyeti topraklarına katılmıştır.
İlçede günümüze gelebilen eserler arasında; Seyitören Köyü Kızlar Kalesi, Otağlı Köyü Gacibe Kalesi, Üçdere köyünde yıkılmış durumda olan karanlık Kale ve Çala Manastırı vardır. Konuksever Mahallesinde bulunan kilise ve Oburcak Köyü içerisinde bulunan anıt mezar bulunmaktadır.
Coğrafi Konum: Doğu Anadolu Bölgesi’nde, Ardahan iline bağlı bir ilçe olan
Damal, kuzeyde Posof ilçesi, doğuda Gürcistan ve Çıldır ilçesi, güneyde ve
batıda Hanak ilçesi ile çevrili olup toplam 74 km kara sınırına sahiptir. İlçe
toprakları engebeli plato görünümünde olup, doğusunda Sivri Dağı ve Kel Dağı,
batısında Ilgar Dağı yer almaktadır. Sivri Dağı eteklerinden çıkan Bağırsak
Çayı, Araplar Mevkiinden çıkan Çukorasu Çayı, ilçe topraklarını sulayan Kura
Nehri ile birleşmektedir. Bunların dışında bahar aylarında akan yaz sonlarında
kuruyan Şülgür, Kınalı Kaya, İnce Dere dereleri vardır. Rakımı 2000 m.
yükseklikteki ilçenin yüzölçümü 329 km2 dir. İlçenin toplam nüfusu
8.677’dir. İlçe merkezinin nüfusu 2.571, köylerin nüfusu ise 6.106’dır.
Damal’da km2 ye 26 kişi düşmekte olup, yıllık nüfus artış hızı % -16,19’dur.
İlçede karasal iklim hüküm sürmekte olup, yağış ülke ortalamasının
altındadır. Genellikle yaz yağışları görülmekte olup bitki örtüsü çayırdır.
Sıcaklık kış mevsiminde eksi 30-35 dereceye kadar düşer. İlçenin ekonomisi
hayvancılığa dayalıdır. Yörede karasal iklim hüküm sürdüğünden dolayı sebze ve
meyve tarımı yapılmamaktadır. Yaylalarda sığır, inek besiciliği yapılmakta olup
bunlardan süt ve peynir elde edilmektedir. Arıcılık halkın gelirine katkıda bulunmaktadır.
Kısıtlı olanaklarla derlerden alabalık üretilmektedir. Ayrıca ilçede yöreye
özgü Damal bebekleri de ekonomisinde önemli bir yer tutmaktadır. Damal Bebeği 1996 yılında
Japonya’da düzenlenen ‘’Yöresel Folklorik Bebekler’’ yarışmasında el emeği
kategorisinde Dünya birincisi olmuştur.