Coğrafyası

Coğrafî konum

DAMAL

Tarihçesi: Damal ve yöresi Orta Asya’dan Avrupa’ya göç eden Türk boylarının geçiş güzergâhında bulunan yerleşim alanlarıdır. Tarihte Ardahan-Posof Sancaklarına bağlı Yukarı Kur ya da Meşe Ardahan adı ile anılan bölge 1064 yılında Sultan Alparslan tarafından Selçuklu topraklarına katılmıştır. Akkoyunlu Uzun Hasan döneminde (1453) Maraş yöresinden gönüllü olarak getirilen Dulkadurlu-Ulusu topluluğundan “Türkmenler” bu yöreye yerleşmişler, Ulgar ve Cin Dağlarını yaylak edinip zamanla Damal bölgesinde köyler kurarak günümüze kadar kendi gelenek ve göreneklerini yaşatmışlardır. Yöre halkı İstanbul ağzına yakın Maraş şivesini günümüzde dahi kullanmaktadır. Geneli Hüseyni-Bektaşi olan Alevilik inancındaki yöre halkının kadın giyimleri Orta Asya’dan gelen eski Oğuz geleneklerini yansıtmaktadır. Bölge 1876-1920  tarihleri arasında  Rusların istilasına uğramıştır. Halen halk arasında 93 kırgını olarak anılan Osmanlı-Rus Savaşında 44 yıl istila ve Rus zulmü yaşamasına rağmen yöre halkı gelenek ve göreneklerinden taviz vermemiştir. Bolşevik ihtilalinden sonra Rus ordusunun çekilmesiyle İngiliz desteğindeki Ermeni ve Gürcü işgali devam etmiştir. Bu işgale karşı Ardahan da Milli İslam Şurası kurulup, oluşturulan yerel komiteler tarafından siyasi ve askeri mücadele yapılarak 16.03.1921’de tarihinde yapılan Moskova anlaşması ile Türkiye ‘nin Rusya sınırı çizilmiştir. Bu sınır Türkiye ile Gürcistan arasındadır. Damal’ın kurtuluşu ile de 3 Mart 1921 ‘de Türkiye Cumhuriyeti topraklarına katılmıştır.

         Cumhuriyetin ilanından sonra Damal, nihai olarak 21 köyle birlikte Kars’ın Posof ilçesine bağlanmıştır. Daha sonra Damal 1954-1958 tarihleri arasında Kars’tan ayrılarak Ardahan ilçesine bağlanmıştır. Hanak Nahiyesinin 1958 tarihinde ilçe statüsüne getirilmesi sonucu köyleriyle birlikte Hanak ilçesine bağlanmış, 1972 yılında belediye kurularak kasaba statüsüne dönüşmüştür. 1992 yılında Ardahan’ın il olması ile Damal da ilçe konumuna getirilmiştir. İlçenin 8 mahalle 7 köyü vardır.

          İlçede günümüze gelebilen eserler arasında; Seyitören Köyü Kızlar Kalesi, Otağlı Köyü Gacibe Kalesi, Üçdere köyünde yıkılmış durumda olan karanlık Kale ve Çala Manastırı vardır. Konuksever Mahallesinde bulunan kilise ve Oburcak Köyü içerisinde bulunan anıt mezar bulunmaktadır. 

Coğrafi Konum: Doğu Anadolu Bölgesi’nde, Ardahan iline bağlı bir ilçe olan Damal, kuzeyde Posof ilçesi, doğuda Gürcistan ve Çıldır ilçesi, güneyde ve batıda Hanak ilçesi ile çevrili olup toplam 74 km kara sınırına sahiptir. İlçe toprakları engebeli plato görünümünde olup, doğusunda Sivri Dağı ve Kel Dağı, batısında Ilgar Dağı yer almaktadır. Sivri Dağı eteklerinden çıkan Bağırsak Çayı, Araplar Mevkiinden çıkan Çukorasu Çayı, ilçe topraklarını sulayan Kura Nehri ile birleşmektedir. Bunların dışında bahar aylarında akan yaz sonlarında kuruyan Şülgür, Kınalı Kaya, İnce Dere dereleri vardır. Rakımı 2000 m. yükseklikteki ilçenin yüzölçümü 329 km2 dir. İlçenin toplam nüfusu 8.677’dir. İlçe merkezinin nüfusu 2.571, köylerin nüfusu ise 6.106’dır. Damal’da km2 ye 26 kişi düşmekte olup, yıllık nüfus artış hızı % -16,19’dur.

          İlçede karasal iklim hüküm sürmekte olup, yağış ülke ortalamasının altındadır. Genellikle yaz yağışları görülmekte olup bitki örtüsü çayırdır. Sıcaklık kış mevsiminde eksi 30-35 dereceye kadar düşer. İlçenin ekonomisi hayvancılığa dayalıdır. Yörede karasal iklim hüküm sürdüğünden dolayı sebze ve meyve tarımı yapılmamaktadır. Yaylalarda sığır, inek besiciliği yapılmakta olup bunlardan süt ve peynir elde edilmektedir. Arıcılık halkın gelirine katkıda bulunmaktadır. Kısıtlı olanaklarla derlerden alabalık üretilmektedir. Ayrıca ilçede yöreye özgü Damal bebekleri de ekonomisinde önemli bir yer tutmaktadır. Damal Bebeği 1996 yılında Japonya’da düzenlenen ‘’Yöresel Folklorik Bebekler’’ yarışmasında el emeği kategorisinde Dünya birincisi olmuştur.